سوالات متن فصل اول – درس 1                

1-جایگاه زمین درفضا را بیان کنید؟

زمین ما بخش کوچکی از  منظومه خورشیدی است؛ منظومه ای متشکل از یک ستاره به نام خورشید و اجرام آسمانی متعدد که در مدارهای پیرامون آن میگردند.

2-منظومه شمسی دارای چند سیاره است؟ واین سیارات به چند دسته تقسیم شده اند؟ بیان کنید.

منظومه خورشیدی دارای هشت سیاره است؛ چهار سیارهٔ نزدیک به خورشید، که سطوح سنگی و جامد دارند و به آنهاسیاره های درونی میگویند.مانند: تیر، ناهید، زمین ومریخ.

 چهار سیاره دورتر که از گازهای مختلف تشکیل شده اند و سیارههای بیرونی نامیده میشوند.مانند:مشتری، زحل، اورانوس و نپتون

3-درمیان چهارسیاره درونی زمین چه تفاوتی با سیارات دیگر دارد؟ زمین سومین وبزرگترین سیاره درونی است. تنها سیاره ای که درآن امکان زیست وجود دارد. تنها سیاره ای که درآن آب مایع وجود دارد.

4-فاصله زمین تا خورشیدچقدراست؟150.000.000کیلومتر

5-دانشمندان عمرزمین ومنظومه خورشیدی را چقدر تخمین زده اند؟حدود4.5میلیارد سال

6-سرچشمه اصلی نور وگرما وانرژی زمین کجاست؟ خورشید

7-بزرگی خورشیدرا با زمین مقایسه کنید.

قطر خورشید حدود 109 برابر قطر زمین و جرم آن 33هزار برابر جرم زمین است.

8-ستاره خورشید درکدام کهکشان قراردارد؟کهکشان راه شیری

9-مساحت کره زمین......510میلیون کیلومترمربع ...است.

10-منظوراز موقعیت مکانی یک پدیده چیست؟ یعنی مکان دقیق قرارگرفتن آن پدیده در روی کره زمین

11-جغرافی دانان برای تعیین موقعیت مکانی پدیدها چه ابداعی کرده اند؟ خطوط و تقسیماتی را ابداع کرده اند.

12-منظوراز مدارها چیست و چگونه درجه بندی شده اند؟

در فاصله مساوی از دو قطب شمال و جنوب، می توانیم یک دایره بزرگ را به دور زمین تصور کنیم. این دایرهٔ بزرگ، استوا نام دارد. دایره های دیگری در هر دو نیمکره به موازات استوا رسم شده اند که به آنها مدار میگویند.
هرچه به قطب شمال یا جنوب نزدیک میشویم، این دایره ها کوچکتر میشوند. مدار استوا (مدار مبدأ) صفر درجه است. بقیه مدارها بین 0تا  90درجه شمالی یا جنوبی درجه بندی شده اند.

13-منظوراز نصف النهارها چیست وچگونه درجه بندی شده اند؟

نصف النهارها نیم دایره های فرضی هستند که از قطب شمال تا قطب جنوب کشیده شده اند و طول مساوی دارند.
برای درجه بندی نصف النهارها، نصف النهاری را که از رصدخانه «گرینویچ» در شهر لندن عبور میکند به عنوان نصف النهار مبدأ انتخاب کرده اند. نصف  النهار مبدأ و امتداد آن در سوی دیگر کره، زمین را به دو نیمکره مساوی شرقی و غربی تقسیم کرده است. نصف النهار مبدأ، صفر درجه و نصف  النهارهای دیگر از 0تا 180درجه غربی و  180درجه شرقی درجه بندی شده اند.

14-علت درجه بندی نصف النهارها به180 درجه شرقی ویا غربی چیست؟ زیرا محیط زمین 360درجه است

 

15-منظوراز مختصات جغرافیایی یک نقطه چیست؟

هر نقطه از کره زمین روی یک مدار و یک نصف النهار مشخص قرار دارد که به آنها مختصات جغرافیاییآن نقطه میگویند.

16-چگونه طول وعرض جغرافیایی یک مکان را به دست می آوریم؟

ما با داشتن  شبکه مدارها و نصف النهارها میتوانیم طول و عرض جغرافیایی هر مکان یا
مختصات جغرافیایی آن را به دست بیاوریم.

18- طول جغرافیایی و عرض جغرافیایی را تعریف کنید.

طول جغرافیایی هر مکان عبارت است از فاصله آن مکان با نصف النهار مبدأ برحسب درجه.
عرض جغرافیایی هر مکان عبارت است از فاصله آن مکان با مدار استوا برحسب درجه.

19- سامانه موقعیت یاب جهانی(( جی پی اس )) به طور خلاصه توضیح دهید.

امروزه  از طریق سامانه موقعیت یاب جهانی(GPS ) میتوان موقعیت دقیق هر نقطه را درهر جای کره زمین، به طور شبانه روزی و در هر شرایط آب وهوایی، تعیین کرد.سامانه GPSاز 24ماهواره تشکیل شده است که در مدار زمین، گردش می  کنند و تمام نقاط کره زمین راپوشش میدهند. این ماهواره ها امواج رادیویی به زمین ارسال میکنند و میتوانند موقعیتدقیق پدیدهها را مشخص کنند.

20-مردم ایران به کدام جهت نماز می خوانند؟ جنوب غربی

21-دانشمندان در باره پیدایش منظومه شمسی چه نظری دارند؟

آنها بنابر فرضیه هایی معتقدند که این منظومه از ابری متشکل از «گازها و غبارهای بین ستاره ای» پدید آمده است.

 

22-شکل زیر را کامل کنید.

 

 

 

سوالات متن فصل اول- درس2                  

 

1-منظوراز حرکت وضعی زمین چیست و چه نتایجی دارد؟

زمین در هر 24ساعت یکبار به دور محور خود میچرخد، که به آن حرکت وضعی میگویند.
نتایج:

الف) پیدایش شب و روز     ب) اختلاف ساعت بین نواحی مختلف

2-اگر زمین به دورخود نمی چرخید چه اتفاقی می افتاد؟ همواره قسمتی از کره زمین روز  می شد ودر قسمتی دیگر شب. که در این صورت زندگی درروی کره زمین امکان پذیر نبود.

3-منظوراز حرکت ظاهری آفتاب چیست؟

ما هر روز در آسمان، خورشید را میبینیم که از مشرق طلوع میکند. هنگام ظهر، خورشید تقریباً بالای سر ماست و هنگام عصر رفته رفته به سمت مغرب حرکت و در آن سمت غروب میکند.


که این جابه جایی یا حرکت خورشید در آسمان، حرکت ظاهری است. در واقع، خورشید جابه جا نمیشود بلکه زمین
می  چرخد و نقاط مختلف کره زمین پی درپی در مقابل خورشید قرار میگیرند.

4-ساعت واقعی و ساعت رسمی را باهم مقایسه کنید.

وقتی خورشید درست روی نصف النهار مبدأ قرار می  گیرد، در همه شهرهایی که روی این نصف النهار (از شمال اروپا تا جنوب آفریقا) قرار گرفته اند، هنگام ظهر است. در همین حال، مردم کشورهایی که در شرق گرینویچ قرار دارند، خورشید را زودتر دیده اند و بنابراین، از ظهرشان گذشته است. به عکس، در کشورهایی که در غرب نصف النهار گرینویچ قرار دارند، چند ساعت به ظهر مانده است.که این ساعت واقعی است.

کرهٔ زمین برای آنکه یک دور یا   360به دور خود بچرخد، 24ساعت وقت لازم دارد. پس اگر ˚ 360محیطکرهٔ زمین را به 24قاچ تقسیم کنیم، هر یک از قاچها 15درجه پهنا دارد هر منطقه زمانی یک قاچ است و یک ساعت را به خود اختصاص می ٔ دهد. بنابراین، همه نصف النهارهایی که داخل یک قاچ قرار گرفته اند، به طور توافقی ساعت یکسانی دارند. این همان ساعت رسمی است.

5-مبنای ساعت واقعی چیست؟

موقعیت خورشید در آسمان

6-ساعت رسمی چرا و چگونه به وجودآمد؟

در زندگی روزانه نمیتوان از ساعت واقعی استفاده کرد. زیرا در تعیین قرارهای ملاقات، زمان باز و بسته شدن اداره ها و مغازه  ها و برنامه حرکت قطارها و هواپیماها مشکلات زیادی به وجود میآید.

بنابر این حدود 140سال پیش، در یک کنفرانس بین المللی، کشورها توافق کردند که به جای ساعت واقعی از ساعت رسمی استفاده کنند و به این ترتیب، زمان رسمی به وجود آمد.

7- هر قاچ...15درجه....  است و یک ...نصف النهار مرکزی .. دارد.

 

8-منظور از خط بین المللی زمان یا خط روز گردان چیست؟

خط روزگردان یک نصف النهار فرضی 180درجه است که در امتداد نصف  النهار مبدأ در آن سوی کره زمین قرار گرفته است. هنگام عبور از این خط از غرب به شرق، باید یک روز به تقویم اضافه کرد و به عکس، هنگام عبور از شرق به غرب این خط، باید یک روز از تقویم کم کرد.

9-حرکت انتقالی زمین را توضیح دهید.

یک دورچرخش کامل زمین به گرد خورشید، یکسال طول میکشد که به آن حرکت انتقالی میگویند. مدار زمین، بیضی شکل است و زمین با سرعت میانگین 30کیلومتر در ثانیه، این مسیر را می پیماید.

10- سال شمسی، سال رسمی و سال کبیسه را با هم مقایسه کنید.

مدت زمان واقعی یک دور کامل گردش زمین به گرد خورشید، 365روز و 6ساعت است که به آن سال شمسی (واقعی) می گویند.

اما در تقویمها سال را 365روز در نظر میگیرند. سال 365روزه، سال رسمی است که 6ساعت از سال خورشیدی کوتاهتر است.

 برای جبران کسری این 6ساعت، هر4سال یک روز به سال رسمی اضافه میشود () سال 366روزه را سال کبیسه مینامند.

11-مایل بودن محور قطب ها بر سطح مدار گردش انتقالی چه نتایجی دارد؟

الف)زاویه تابش آفتاب در طول سال تغییر میکند،     

 ب) درازی شب و روز نامساوی میشود.
ج ) فصلهای مختلف به وجود میآید. 

د)) برعکس بودن فصل ها در نیمکره شمالی وجنوبی

 

12-شکل های زیر را تفسیر کنید.( انقلاب تابستانی و زمستانی)

 

تصویر1 :

 در اول تیرماه در نیمکرهٔ  شمالی منطقه وسیعتری از کرهٔ زمین در معرض نور خورشید قرار میگیرد. در
نتیجه، طول روزها از شب  ها بیشتر است. در اول تیرماه، خورشید در نیمکرهٔ شمالی به مدار رأس السرطان به طور عمودی می تابد. در این هنگام که طولانی ترین روز در این نیمکره است و به آن انقلاب تابستانی میگویند، فصل تابستان آغاز می شود.در همین زمان، نیمکره جنوبی فصل زمستان را سپری میکند.

تصویر2:

در اول دیماه، در نیمکرهٔ شمالی بخش کمتری از کرهٔ زمین تابش خورشید را دریافت میکند وروزها کوتاهتر از شب هاست. در اول دیماه، خورشید به مدار رأس الجدی در نیمکرهٔ جنوبی عمودی می  تابد. در نتیجه، در نیمکره شمالی اول دی کوتاهترین روز سال است که به آن انقلاب زمستانی میگویند. در این روز فصل زمستان آغاز میشود؛ در حالیکه در همین زمان، در نیمکره جنوبی فصل تابستان آغاز شده است.

 

13-اعتدالین در چه مواقعی از سال اتفاق می افتد؟

در دو موقع از سال یعنی او ّل بهار و اول پاییز، درازی روز و شب برابر میشود؛ یعنی مسیری که  منطقه روشن زمین می پیماید بامسیر منطقه تاریک برابر است.( یعنی دایره روشنایی دقیقاً از قطب ها عبور می گذرد) به این دو زمان، اعتدالین (اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی) میگویند.

 

14- مهم ترین نتیجه حرکت انتقالی زمین چیست؟ پدید آمدن فصل ها.

 

 

سوالات متن فصل دوم - درس3                 

 

 

1-سیاره زمین از چند محیط تشکیل شده است؟ آن ها را بیان کنید.

الف)بخش خارجی کره ٔ زمین یا پوسته آن که حالت جامد دارد واز سنگ و خاک تشکیل شده سنگ کره (لیتوسفر) نامیده میشود.

ب)) آب کره (هیدروسفر) شامل اقیانوسها و دریاها، دریاچه ها، رودها و بقیه آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، یخچالها و نزولات جوی میشود.

ج))هواکره (اتمسفر) نیز شامل گازهایی است که دور تا دور کره زمین را فرا گرفته اند.

د))این سه محیط با هم  سیاره زمین را برای زندگی انسان و دیگر موجودات زنده یعنی زیست کره (بیوسفر) مناسب میسازند.

 

2-چه مقدار از سطح زمین را آب ها وچه مقدار از آن را خشکی ها فرا گرفته اند؟حدود71درصد را آب ها و 29درصد بقیه را خشکی ها فرا گرفته اند.

 

3-دو نیمکره شمالی وجنوبی ا نظر وسعت آب ها وخشکی ها چه تفاوتی دارند؟

نیمکره شمالی را نیمکره خشکی ها می گویند.زیرا بیشتر خشکی ها دراین نیمکره قراردارند. ونیمکره جنوبی را نیمکره آب ها میگویند زیرا 82درصد آن را ابها فرا گرفته اند.

 

4- مجموعه بزرگ خشکی ها را نام ببرید.

آسیا، امریکا، افریقا، قطب جنوب ، اروپا و استرالیا واقیانوسیه

 

5-منظوراز ناهمواری ها چیست ؟ چند مورد نام ببرید.

به پستی وبلندی های سطح زمین ناهمواری گویند. فلات ها، کوه ها ، تپه ها، دشت ها ، جلگه ها و ....

 

6-جلگه های پهناورجهان در چه مناطقی پدید آمده اند؟ درکنار دریا ها و یا  در امتداد رودهای بزرگ .

 

7-فلات ها چگونه سرزمین هایی هستند؟ تعریف کنید.

فلاتها سرزمینهایی نسبتاً هموار اما مرتفع اند که از اطراف به سرزمینهای کم ارتفاع و پست منتهی میشوند. این فلاتها، کوههای بسیار بلند با قله های نوک تیز را در برگرفته اند. فلات تبت بلندترین فلات جهان است.

 

8-ناهمواری های جوان و ناهمواری های قدیمی وفرسوده را باهم مقایسه کنید.

کوههای بسیار مرتفع جزء ناهمواریهای جوان هستند. دامنهاین کوهها شیب تندى دارند و درههای بین آنها تنگ و به شکل Vاست. به عکس، در کوههای کم ارتفاع با گذشت زمان و فرسایش، قلهها به شکل گنبدی در آمدهاند و شیب دامنهها ملایم است.این کوهها درههای باز و آبرفتی به شکل Uدارند.

 

9-عوامل تغییر شکل وپیدایش ناهمواری ها به چند دسته تقسیم میشود؟

عوامل درونی وعوامل بیرونی

 

10- حرکت ورقه(قطعات) پوسته زمین به چند صورت در ایجاد کوهستان ها نقش دارند؟

این ورقه ها (پوسته ٔ و گوشته فوقانی) بخشهایی از قاره ها تا کف اقیانوسها را در بر میگیرند. ورقه ها روی بخش خمیری شکل گوشته یا نرم کره به آرامی حرکت میکنند، از هم دور یا به هم نزدیک میشوند، به هم برخورد میکنند یا در امتداد هم می لغزند.البته ورقه ها بسیار کند حرکت میکنند و در هر سال فقط چند سانتیمتر جابه جا میشوند. اما این جابه جایی و حرکت طی میلیونها سال، تغییرات زیادی در ناهمواریها به وجود میآورد.

 

 

11-کوهزایی نتیجه چه عاملی است؟ وموجب پیدایش چه پدیده هایی میشود؟ نتیجه برخورد به یکدیگر است  _ باعث پیدایش چین خوردگی ها و شکستگی ها(گسل) می شود.

 

12-عمل کوهزایی به چند شکل موجب تشکیل رشته کوه ها می شود؟

به سه صورت:

1-چین خوردگی: وقتی بخش زیرین یک ورقه به زیر ورقه ای دیگر می رود، فشاری بر پوسته وارد میشود که لایه های رسوبی را دچار خمیدگی میکند و به سمت بالا می آورد. مانندچین خوردگی های هیمالیا و البرز.

2-شکستگی(گسل): اگر فشار بر لایه های رسوبی به گونه ای باشد که پوسته را دچار شکستگی کند، گسل به وجود میآید. در این صورت، با اختلاف ارتفاع حاصل از شکست، مناطقی بالاتر از اطراف قرار میگیرد و مناطقی نیز فرو مینشیند و در نتیجه کوه یا دره ایجاد میشود.

3-بالا آمدن مواد مذاب :گاهی مواد مذاب (ماگما) از سمت گوشته به طرف پوسته حرکت میکنند و به آن فشار وارد می آورند. اگر مواد مذاب از پوسته راهی برای خروج از پوسته پیدا کنند و فوران کنند، کوههای آتشفشانی را به وجود میآورند اما اگر فوران رخ ندهد  و لایه پوسته بالا بیاید، کوههای گنبدی ایجاد میشوند

 

13- بالا آمدن مواد مذاب چگونه در شکل گیری کوه ها نقش دارند؟

اگر مواد مذاب از پوسته راهی برای خروج از پوسته پیدا کنند و فوران کنند، کوههای آتشفشانی را به وجود میآورند اما اگر فوران رخ ندهد  و لایه پوسته بالا بیاید، کوههای گنبدی ایجاد میشوند

 

14-چندمورد از عوامل بیرونی تغییر شکل ناهمواری ها را نام ببرید.

عواملی چون هوازدگی، فرسایش آبی، فرسایش بادی و فرسایش یخچالی

 

15-انسان ها باچه هدفی چهره ناهمواری ها را تغییر می دهند؟

برای رفع نیاز های خود وبهره برداری از محیط طبیعی

 

16- گُـــُســــَل چیست؟

اگر فشار بر لایه های رسوبی به گونه ای باشد که پوسته را دچار شکستگی کند، گسل به وجود میآید. که با اختلاف ارتفاع همراه است.

 

 

سوالات متن فصل دوم – درس4                

 

1-آب کره(هیدروسفر) چه منابعی را شامل می شود؟

آب کره (هیدروسفر) همه آبهای زمین یعنی اقیانوسها، دریاها، دریاچه ها و رودها و … را شامل میشود.

 

2-پنج مجموعه بزرگ آب ها را نام ببرید.

اقیانوس آرام، اطلس، هند، منجمدشمالی و منجمدجنوبی

 

3-اقیانوس آرام چه مشخصاتی را دارد؟

اقیانوس آرام پهناورترین اقیانوس کره زمین است. (مساحت آن 100برابر کشور ایران است)! این اقیانوس عمیقترین اقیانوس جهان هست. دراز گودال ماریانا با ژرفای 11000متر در نزدیکی مجمع الجزایر فیلیپین در این اقیانوس قرار دارد.

 

4-مطالعه وکاوش های علمی در اقیانوس ها وبسترآنها با چه مشکلاتی رو به رو است؟

فشار زیاد آب،  تاریکی   و دمای کم در اعماق آب و...

 

5- منظور از فلات قاره چیست؟

در جاهایی که اقیانوسها با خشکی تماس دارند، اغلب ناحیهای کم عمق با ژرفایی کمتر از 200متر دیده میشود که به آن فلات قاره (ایوان خشکی) میگویند.

 

6- فلات قاره از چه نظرهایی اهمیت دارند؟

ازنظر وجود جزیره هایی که سر از آب بیرون آورده اند. از نظر وجود منابع سرشار نفت و گاز   و  ماهیگیری  اهمیت زیادی دارند.

 

7-شیب قاره به کدام بخش از ناهمواری های کف اقیانوسی گفته می شود؟

بعد از فلات قاره ناگهان شیب زیاد میشود و تا عمق 2000تا 5000متری ادامه می یابد؛ به این بخش شیب قاره میگویند.

 

8-ناهمواری های کف اقیانوسی را به ترتیب نام ببرید.

فلات قاره، شیب قاره، دشت اقیانوسی، پوسته اقیانوسی و گودال های اقیانوسی

 

9-به طورمتوسط هرلیتر از آب دریا چندگرم نمک دارد؟35گرم درلیتر

 

10- آیا میزان شوری آب دریاها یکسان است؟ با یک مثال بیان کنید.

خیر. شوری آب دریاها و اقیانوسها متفاوت است. شوری آب دریای مدیترانه 37گرم در لیتر و دریای احمر 43گرم در لیتر است. در حالی که شوری دریای شمال در اروپا حداکثر 7گرم در لیتر است و آب اقیانوسهای نواحی قطبی تقریباً شیرین است.

 

11-دمای آب اقیانوس ها ودریاهارا در اعماق مختلف باهم مقایسه کنید.

آبهای سطحی اقیانوسها و دریاها بر اثر تابش خورشید گرم میشوند اما در ژرفای بیش از 1000متری اقیانوسها، دما همواره کمتر از+ ٔ 4درجه سانتیگراد است. در مناطق مجاور قطبها، نواحی یخ بسته در آبها وسعت زیادی دارند. در این مناطق، شناور شدن کوههای یخ (آیسبرگ) خطر بزرگی برای کشتیها محسوب میشود.

 

12-انواع حرکات آب دریا ها واقیانوسها را نام ببرید.

حرکات آب دریا به صورت موج، جزر و مد و  جریانهای دریایی است

 

13-محل برخورد جریان های دریایی سرد وگرم ازچه نظر دارای اهمیت است؟

محل تلاقی آبهای گرم و سرد از مهمترین مناطق صید ماهی جهان است؛ مانند نیوفوندلند در آمریکا یا شرق ژاپن

 

14-اقیانوس ها از جهت هایی برای انسان ها اهمیت دارند؟

اقیانوسها یکی از منابع مهم تأمین غذا برای انسان هستند.این پهنه های آبی امکان حمل ونقل کم هزینه تر میلیونها تن بار را با کشتیها فراهم می آورند اقیانوسها همچنین به طور غیر مستقیم منبع تأمین آب شیرین برای ساکنان جهان اند.

 

15-امروزه چه خطراتی اقیانوس ها ومحیط زیست آن را تهدید می کنند؟

1-سالیانه چند میلیون تن زباله های سمی کارخانه ها، پلاستیک و مواد تجزیه نشدنی به اقیانوسها ریخته میشود.

2- برخی کشورها از شیوهٔ دفن زباله های اتمی در اعماق اقیانوسها استفاده میکنند.

 3-صید بی رویه و انبوه ماهی ها، بدون آنکه فرصت تولید مثل برای آنها فراهم شود، نیز به بومسازگان (اکوسیستم) آبها به شدت لطمه میزند.

 4- برخی کشورهای پیشرفته با دسترسی به فناوریهای جدید مانندکشتیهای مجهز به رادار یا نصب دائمی تورها در آب، به طور مداوم صید ماهی از اعماق  آب و همه نقاط اقیانوسها را افزایش میدهند.

5- افزایش دمای آب ها درنتیجه رها سازی فاضلاب های صنعتی وخانگی.

 

16-ساختار وترکیبات هواکره را بیان کنید.

هوا کره لایه ای از گاز است که از سطح زمینٔ تا ارتفاع 10000کیلومتری اطراف سیاره زمین را در برگرفته است. هواکره مخلوطی از گازهای مختلف نیتروژن   %78  ، اکسیژن%21  ، و سایر گازها مانند دی اکسید کربن و بخار آب است.

 

17-هواکره از چند لایه تشکیل شده است؟ به ترتیب نام ببرید.

1-وردسپهر(تروپوسفر)                              2-یوش سپهر(استراتوسفر) 

3-میان سپهر(مزوسفر)                             4-دماسپهر(ترموسفر) 

5-برون سپهر(اگزوسفر)

 

18-پایین ترین لایه هواکره چه نام دارد؟ چه اتفاقاتی درآن صورت میگیرد؟

پایینترین لایه، که نزدیک به سطح زمین است، تروپوسفر نام دارد. تشکیل ابرها و بسیاری از تغییرات آب و هوایی در این لایه صورت میگیرد.

 

19-درهریک ازمناطق زیر چه نوع آب وهوایی حاکم است؟

جنگل های کنگو درافریقا( گرم ومرطوب)

صحرای افریقا(   گرم وخشک   ) ،

سواحل شمالی افریقا(  مدیترانه ای)

 

20-هوا وآب وهوا چه تفاوتی دارند؟

هـــوا وضعیت گذرا و موقتی هوا کره (اتمسفر) در یک محل و در مدت زمانی کوتاه است. برای مثال، میگوییم امروز هوا آفتابی یا ابری یا بارانی است یا باد میوزد.

اما آب و هوا وضعیت هوا کره (اتمسفر) در یک ناحیه در مدت زمانی نسبتاً طولانی است.برای مثال، میگوییم استان بوشهر آب و هوای گرم و شرجی دارد.

 

21-برای پی بردن به نوع آب وهوای یک ناحیه چه عواملی موردمحاسبه قرار میگیرند؟

داده های آماری مربوط به دما، بارش، رطوبت، باد و… در طول سالها (سی سال یا بیشتر) جمع آوری و میانگین آنها محاسبه میشود.

 

22-دمای میانگین روزانه، ماهانه  و سالانه چگونه به دست می آیند؟

الف))اگر دماهای ثبت شدهٔ تمام ساعات شبانه روز را با هم جمع کنیم و حاصل جمع را بر تعداد آنها، یعنی 24ساعت، تقسیم کنیم، دمای میانگین روزانه بهدست میآید.

ب))با استفاده از میانگین  های روزانه دما و تقسیم آنها بر تعداد روزهای یک ماه میتوان دمای میانگین ماهانه را به دست آورد.

ج)) اگر دمای میانگین ماهانه دوازده ماه سال را با یکدیگر جمع و بر 12تقسیم کنیم، دمای میانگین سالانه به دست می آید.

 

 

23-عوامل موثر برآب وهوای جهان را نام ببرید.

1-عرض جغرافیایی و زاویه تابش خورشید         2- دوری ونزدیکی به دریا

3-ارتفاع                                                              4-وزش باد ها وفشار هوا

 

24-ازعوامل موثر برآب وهوای جهان، عرض جغرافیایی وتغییر زاویه تابش خورشیدرا توضیح دهید.

سرزمین های نزدیک استوا اشعه عمودی خورشید را دریافت میکنند.اما هرچه از استوا به طرف قطبها پیش میرویم، تابش خورشید مایلتر میشود. در نتیجه، گرمای کمتری به زمین میرسد. بدین ترتیب، هرچه از مدار استوا (صفر درجه) به سمت عرض های جغرافیایی بالاتر حرکت کنیم، دمای هوا کاهش می یابد و درنواحی مجاور قطبها کمترین میانگین دمای سالانه دیده میشود.

 

25-به طورکلی ازیکسان نتابیدن خورشید به سطح زمین، چند منطقه ی آب وهوایی پدیدآمده است؟

1 ــ منطقه گرم در دو طرف استوا تا مدارهای رأس السرطان و رأس الجدی

 2ــ منطقه ٔ معتدل شمالی و جنوبی

3ــ منطقه سرد در مجاورت قطبها

 

 

 

26-دوری ونزدیکی به اقیانوس ها ودریاها چه تأثیری برآب وهوا دارد؟

خشکیها زودتر از آبها گرم میشوند و سریعتر گرمای خود را از دست میدهند. آبها بیشتر از خشکیها گرما را در خود ذخیره میکنند. به همین سبب، اقیانوسها و دریاها موجب اعتدال دمای نواحی مجاور خود در زمستان و تابستان میشوند و گرما و سرمای مناطق را کاهش میدهند.

 

27-تأثیر جریان های دریایی بر آب وهوا را توضیح دهید.

عبور جریانهای دریایی آب گرم از کنارهٔ کشورها موجب میشود که سرمای هوا در زمستان کاهش پیدا کند. به عکس، عبور جریانهای آب سرد موجب بروز سرمای شدید در کناره ها میشود؛ مانند جریان آب سرد گرینلند که از کناره های
کانادا عبور میکند.

 

28-درلایه وردسپهر(تروپوسفر)چه تغییرات آب وهوایی حاصل میشود؟

در لایه وردسپهر (تروپوسفر،) هر چه از سطح زمین بالاتر میرویم دمای هوا کم میشود. به ازای هر 1000متر ارتفاع، دما    6 درجه سانتیگراد کاهش مییابد. بنابراین، در نواحی مرتفع و بر فراز قله ها و کوهها و دامنه ها دما پایینتر
از نواحی پست است.

 

29-ارتفاعات چه تأثیری درآب وهوا دارند؟

ارتفاعات میتوانند از نفوذ تودههای مرطوب به نواحی آن سوی خود جلوگیری کنند؛ مانند رشته کوههای هیمالیا در شمال هند یا البرز در ایران. ارتفاعات همچنین جهت وزش بادها را تغییر میدهند.

 

30- هوا مانندهمه ..گازها.. سنگینی دارد وبرهمه چیز..فشار.. وارد میکند.

فشار هوا را با ..دستگاه های فشارسنج.. اندازه گیری می کنند.

 

31-فشار ودما چه رابطه ای دارند؟ چرا ؟ 

هوای گرم فشار کمتری دارد؛ زیرا منبسط میشود و مولکولهای آن از هم فاصله میگیرند. هوای گرم سبک است و به سمت بالا صعود میکند.

 هوای سرد فشار بیشتری دارد؛ زیرا سرما موجب تراکم و فشردگی بیشتر مولکولها میشود.هوای سرد سنگین است و به سمت پایین و سطح زمین فرود میآید.

 

32-رابطه فشار وارتفاع را بیان کنید.

هر چه از سطح زمین بالاتر برویم، فشار هوا کم میشود. به همین دلیل، فشار هوا در سطح دریاها زیاد و در ارتفاعات و کوهستانها کم است.

 

33- باد چگونه به وجود می آید؟

هوا همیشه از جایی که فشار بیشتری دارد به سمت جایی که فشار کمتری وجود دارد جریان می یابد و به این ترتیب، باد به وجود میآید.

 

34-یکی از عوامل مهم گردش عمومی هوا وتغییرات آب وهوایی درجهان چیست؟

پراکندگی کانون های فشار بر روی کره زمین.

 

35- کانون های مهم فشارهوا در دو نیمکره شمالی وجنوبی چگونه است؟ آن ها را نام ببرید.

کانون های فشار در دو نیمکره شمالی و جنوبی حالت قرینه دارند.

مانند شکل زیر:

 

1- منطقه استوایی کانون فشارکم است. در این منطقه، هوا گرم و مرطوب است.
2- سرزمینهای مجاور مدار رأس السرطان و رأس الجدی کانون فشار زیادند.

3- مناطق معتدل کانون فشارهای متغیرند. در این مناطق در زمستانها، خشکیها خیلی سرد و در تابستان خیلی گرم میشوند. از سوی دیگر، این مناطق مورد هجوم فشار زیاد و کم از مجاور قرار میگیرند.

4- مناطق قطبی در تمام سال هوای سرد و خشک دارند و کانون فشار زیادند.

 

 

36- یکی از علل مهم افزایش دمای کره زمین چیست؟ بیان کنید.

یکی از علل مهم افزایش دما، زیاد شدن  تعداد خودروها و افزایش فعالیتهای صنعتی است که از سوختهای فسیلی استفاده میکنند و موجب آلودگی هوا  و ورود گازهای گلخانه ای به هواکره میشوند.

 

37- به نظربرخی دانشمندان  گرم شدن زمین چه نتایج ناخوشایندی دارد؟

ذوب شدن یخهای قطبی،  بالا آمدن آب دریا،  به زیر آب رفتن نواحی ساحلی  جزیره ها ،   و وقوع خشکسالی های شدید در نواحی گرم و خشک و ...

 

 

سوالات متن فصل سوم – درس 5             

 

 سوالات متن فصل سوم- درس5

-1زیست بوم (بیوم) چیست ؟ زیست بوم یک ناحیه ی جغرافیایی است که در آن ، انواع خاصی از گیاهان و جانوران زندگی می کنند و ناحیه ی مشخصی را به وجود می آورد .

-2وجود هر زیست بوم در یک ناحیه به چه عواملی بستگی دارد؟ یا (تنوع زیست بوم ها به چه عواملی بستگی دارد؟) ؟

آب و هوا ، شکل ناهمواری ها ، میزان ارتفاع زمین و جنس خاک .

3-ناحیه ی توندرا چه ویژگی هایی دارد ؟

1-زمستان های طولانی و سرمای شدید 34درجه زیر صفر

2-تابستان های کوتاه و میانگین دما حداکثر 12درجه

-3زمین های توندرا پوشیده از یخ و برف

-4در توندرا فقط گیاهانی چون خزه و گلسنگ می روید

-5بزرگ جثه ترین جانور تون درا خرس قطبی است .


4-ناحیه ی تایگا چه ویژگی هایی دارد ؟

-1شش ماه ازسال میانگین دما کمتر از صفر درجه است -2بارندگی بین 250تا 500میلی متر و زمین همیشه مرطوب است

-3ناحیه ی تایگا به داشتن جنگل های مخروطیان و سوزنی برگ معروف است

-4درختان این ناحیه مانند کاج و سرو همیشه سبزند و برگ ریزان ندارند

-5تقریباً تمام جنگل های کشور کانادا از نوع تایگاست.

-5جنگل های بارانی استوایی در کجا گسترده شده است ؟

این زیست بوم در مجاورت خط استوا در چند قاره گسترده شده است .

 

6-زیست بوم جنگل های استوایی چه ویژگی هایی دارد ؟

-1در این منطقه هوا همیشه گرم ، رطوبت حدود 80درصد و میزان بارندگی سالیانه 2500میلی متر است

-2جنگل های بارانی استوایی چند طبقه اند . در زیر درختان بلندتر ، درختان کوتاه تر و علف ها ، که رشد سریعی دارند وجود دارند.

 

7-از نمونه گیاهان ناحیه ی جنگل های بارانی استوایی چند مورد نام ببرید؟

درختان شاه پسند(مانگرو) – نارگیل – قهوه ی سودانی – هِــــوِآ – بامبو .

 

8-ساوان چگونه ناحیه ای است؟ ساوان منطقه ی علفزارها با درختان تک و منفرد است که در مجاورت جنگل های استوایی واقع شده است . بیشترین وسعت ساوان در قاره ی آفریقاست .

9-ناحیه ی ساوان چه ویژگی هایی دارد؟

 -1آب و هوای آن در تمام طول سال گرم است

-2در آن دو فصل خشک و مرطوب وجود دارد

-3از نظر تنوع جانوری بسیار غنی است

-4در ساوان علفخواران تنومند چون گورخر ، فیل ، زرافه و گرگدن فراوان اند و گوشت خواران درنده چون شیر از این گیاه خواران تغذیه می کنند .

10-بیابان به کجا گفته می شود؟ به سرزمین های خشکی که میزان بارندگی سالیانه ی آنها کمتر از 50میلی متر باشد ، بیابان گفته می شود .

 

11-بخش عمده ای از بیابان های گرم و خشک جهان در کجا واقع شده اند ؟

در مجاورت مدار رأس السرطان و رأس الجدی واقع شده اند ، مانند صحرا در آفریقا ، ربع الخالی در عربستان و لوت در ایران .

 

12-بیابان های سرد جهان چگونه اند؟ مثال بزنید ؟ در این گونه بیابان ها بارش ناچیز و حتی در حد صفر است مانند بیابان گُبی که اطراف آن را کوه فرا گرفته است .

13-بیابان ها از نظر پوشش گیاهی چگونه هستند؟ بیابان ها از نظر پوشش گیاهی فقیرند و فقط درختان یا بوته های خاردار ، که در مقابل خشکی هوا و تبخیر مقاوم اند یا آب را در خود ذخیره می کنند می توانند در آنجا زندگی کنند .

 

-* هر زیست بوم از چند ............................................. تشکیل شده است . ( بوم سازگان «اکوسیستم» )

-* در میان عوامل تنوع زیست بوم ها مهم ترین و بیشترین تأثیررا ..................................... دارد . ( آب و هوا )

-* از میان عناصر آب و هوایی دو عنصر ...................... و ......................... بر نوع و میزان پوشش گیاهی اثر می گذارند. ( دما- بارش )

-* توندرا ناحیه ای در نزدیکی ....................... و حاشیه ی اقیانوس ............................ است . (قطب شمال – منجمد شمالی)

-* از گسترده ترین زیست بوم ها که در جنوب توندرا گسترش یافته است .............................. نام دارد . (تایگا )

-* زیست بوم ......................................... بیشترین تنوع زیستی جهان را دارد . ( جنگل های بارنی استوایی)

-* درختان ................................. از گونه های گیاهی مشهور ساوان هستند . (بائو باب )

 

 

سوالات متن فصل سوم – درس6              

-1تنوع زیستی چه زمانی در معرض خطر قرار می گیرد ؟ زمانی در معرض خطر قرار می گیرد که زیستگاه طبیعی گیاهان و جانوران تخریب شود . با تخریب پوشش گیاهی در یک منطقه غذا کم می شود و شرایط محیطی نامناسب گونه های جانوری را نیز از بین می برد .

-2مهم ترین عواملی که باعث از بین رفتن پوشش گیاهی، نابودی گونه های جانوری وآلودگی آب و خاک و هوای زیستگاه ها می شوند را بنویسید ؟
-1ایجاد و گسترش شهرها و روستاها ، ساختن پل ، جاده ، ساختمان ها وسدها

-2فعالیت های صنعتی و تولید
انبوه کالاها در کارخانه

– 3مصرف گرایی و تولید انبوه زباله

-4شکار و تجارت اعضای بدن حیوانات .

 

-3اهمیت و ارزش جنگل های بارانی استوایی چیست؟ برخی از دانشمندان معتقدند که این جنگل ها حدود 50درصد اکسیژن سیاره ی زمین و 50درصد رطوبت جو را تولید می کنند و به همین دلیل بر آب و هوای کل سیاره ی زمین اثر می گذارند . دی اکسید کربن گازی است که در اثر فعالیت های انسان و استفاده از سوخت های فسیلی وارد جو می شود . این جنگ ل ها ی انبوه قابلیت جذب دی اکسید کربن و تبدیل آن به اکسیژن را دارند .



-4جنگل های بارانی استوایی خاستگاه اولیه ی کدام درختان میوه می باشد؟ بسیاری از درختان میوه جهان مانند موز ، نارگیل و انبه بوده است . امروزه از این جنگل ها انواع محصولات غذایی ، دارویی و مواد اولیه ی صنعتی به دست می آید .

 

-5کدام محصولات غذایی ، دارویی و مواد اولیه صنعتی از جنگل های بارنی استوایی به دست می آید ؟ قهوه ، کاکائو ، انواع روغن ها ، لوازم آرایشی و عطرها ، کائوچو ، لاستیک و خمیر دندان از آن جمله اند .

 

-6امروزه چه عواملی موجب تخریب یا جنگل زدایی در منطقه ی جنگل های بارانی استوایی شده است؟ کشاورزی و دامداری و تجارت الوار و استخراج معادن طلا و بوکسیت )آلومینیم( موجب تخریب یا جنگل زدایی در این منطقه شده است .

-7جنگل زدایی یعنی چه؟ یعنی از بین بردن کامل جنگل ها در یک ناحیه برای این کار جنگل ها را می سوزانند ، درخت ها را با اره های برقی قطع می کنند و با بولدوزر زمین ها را از درختان خالی می کنند .

 

-8ساختن بزرگراه ها در میان جنگلهای استوایی چه مشکلاتی را ایجاد می کرد؟

 ده ها راه فرعی از داخل جنگل ها به این بزرگراه مربوط می شدند و ساختن این بزرگراه ها موجب دسترسی آسان تر شرکت های تجاری و افراد برای فعالیت های اقتصادی در جنگل ها ی استوایی شده است.

 

-9چرا تصمیم گیری برای حفاظت از محیط زیست کار چندان آسانی نیست؟ زیرا هر تصمیمی با نظرات مخالف افراد و گروه ها روبه رو می شود.

 

-10در ناحیه آمازن چه عواملی باعث ایجاد شغل شده است؟ صنعت الوار و چوب ، کشت های تجاری و استخراج معادن در این ناحیه صدها شغل ایجاد کرده است .

-11جدولی با دوستون رسم کنید. در یک ستون فواید و اهمیتهای جنگلهای آمازون و در ستون دیگر، علل تخریب آنها را فهرست کنید.
فواید و اهمیت جنگل های آمازون علل تخریب
-1در جنگلها انواع قارچها، میوهها و حتی ساقه های گیاهان و درختاندیده میشود که غذای عده زیادی از انسانها را تشکیل میدهند.
-2درختان جنگل گازدی اکسید کربن هوا را دریافت میکنند و طی
عمل فتوسنتز، آن را تبدیل به اکسیژن میکنند.
-3چوب درختان جنگلی در ساختمان سازی، تهیه کاغذی و تهیه یوسایل منزل کاربرد دارد.
-4سایه درختان جنگلهای انبوه، هر آدمی را از گرمای طاقت فرسا نجاتمیدهد .
-5اعتدال آب وهوا .

-6جلوگیری از آلودگی آب وهوا .

 

 

تخریب جنگل ها
-1افزایش جمعیت
-2گرمایش جهانی
-3آتش سوزی های عمدی ویا سهوی ایجاد شده توسط انسان.
-4عقب نشینی یخ ها در رشته کوه های آند و ایجاد خشکسالی شدید
در آمازون.
-5استفاده های صنعتی وتجاری
-6پاکسازی زمین ها برای پرورش دام و کشت علوفه برای دام هاو محصولات
کشاورزی .

 

 

-12عاج به فیل چه کمکی می کند؟ عاج به فیل کمک می کند که زمین را حفر کند و ریشه ها و علف ها را در بیاورد یا میوه ی درختان را برای تغذیه بکَند . همچنین وسیله ی دفاعی این حیوان برای مقابله با دشمن است اما سودجویان این جانور را برای استفاده از شاخ هایش می کُشند.

 

-13بیشترین میزان قاچاق عاج در چه کشورهایی است توضیح دهید ؟ چین و تایلند . چین با کنده کاری روی عاج و تبدیل آن به محصولات تزینی گران قیمت و پرفروش به جهان گردان ، سود بسیاری به دست می آورد . باآنکه امروزه کشتار فیل و فروش عاج در جهان ممنوع شده ، تایلند از جمله کشورهایی است که این ممنوعیت را نپذیرفته و خرید و فروش عاج فیل در آن آزاد است .

-14نکات مهم استفاده صحیح و خردمندانه از منابع طبیعی چیست) 3مورد( ؟

 -1باید بین استفاده اقتصادی از جنگل ها و فرصت بازسازی آنها تعادل به وجود بیاید

 -2کشاورزی و دامپروری با روش های علمی و جدید ، را که کمترین آسیب را به محیط زیست می رسانند به کشاورزان این منطقه آموزش بدهند

 -3با ایجاد پارک های وحش از گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر مراقبت کنند تا نسل آنها منقرض نشود .

15-دراستفاده صحیح و خردمندانه از جنگلهای استوایی به چه نکات مهمی باید توجه کرد؟

 1ــ باید بین استفاده اقتصادی از جنگلها و فرصت بازسازی آنها تعادل بهوجود بیاید.میزان قطع درختان باید قاعده و قانونی داشته باشد و وقتی درختان قطع میشوند، با برنامهریزی مناسب درختانی را جایگزین آنها کنند و فرصت رویش دوباره به درختان بدهند

2ــ کشاورزی و دامپروری با روشهای علمی و جدید، را که کمترین آسیب را به محیط زیست میرسانند، بهکشاورزان این منطقه آموزش بدهند

 3ــ با ایجاد پارکهای وحش از گونههای جانوری و گیاهی در معرض خطر مراقبت کنند تا نسل آنها منقرض نشود.

16-اتحادیۀ بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) چه نوع سازمانی است؟ یک نهاد بین المللی استکه بیش از 80کشور و از جمله ایران عضو آن هستند. این اتحادیه همکاری بین کشورها

برای حفاظت از زیست بومها را تشویق و حمایت میکند .

17-چند نمونه از فعالیت های اتحادیۀ بین المللی حفاظت از طبیعت را نام ببرید.

 از فعالیتهای مهم این اتحادیه میتوان کمک به کشورها برای حفظ تنوع زیستی، برگزاری کنفرانس ها و
گردهمایی های بین المللی و تحقیق و بررسی مداوم گونه های گیاهی و جانوری در
معرض خطر در سراسر جهان را نام برد.

 

 

*- اتحادیه ...........هرسال «فهرست قرمز» خود را منتشر و در این فهرست گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر در نواحی مختلف جهان را معرفی میکند تا برای محافظت از آنها چارهای اندیشیده شود. (اتحادیۀ بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN))


-* از پیچیده ترین زیست بوم های جهان که غنی ترین تنوع گیاهی و جانوری را دارد ................... است . ( جنگل های بارانی استوایی)
-*  .......تنوع زیستی جهان مربوط به جنگل های بارانی استوایی است ( سه چهارم)

-* جنگل های استوایی را ........................................... نامیده اند . ) ریه های زمین(
-* تخریب جنگل های استوایی در برخی از کشورها مانند ................. و ............... بسیار گسترش یافته است ( برزیل - اندونزی )
-* فیل های آفریقایی به خاطر ............................................ شکار و کشته می شوند . ( عاج های گران قیمتشان )
-* از جمله کشورهای آفریقایی ................. است که در آن شکار گسترده ی فیل ها صورت می گیرد . ( کنیا )
-* بیشترین میزان عاج قاچاق را در جهان کشورهای ................... و ................. وارد می کنند . ( چین – تایلند )

 

 

سوالات متن فصل چهارم – درس7            

 

-1علت اصلی رشد فوق العاده جمعیت در سال های اخیر چیست ؟ کاهش میزان مرگ و میرها و به ویژه مرگ و میر کودکان .زیرا در گذشته بسیاری از مردم بر اثر بیماری های واگیر دار و عفونی ، گرسنگی و قحطی یا جنگ از بین می رفتند .

-2در دو قرن اخیردو عامل موجب کاهش چشمگیر مرگ ومیرها شده است نام برده و توضیح دهید . ؟

-1بهبود بهداشت: با پیشرفت در پزشکی و تولید واکسن ها و آنتی بیوتیک ها و کنترل بیماریهای واگیردار چون وبا و سل و ... مرگ و میرها کاهش یافت .
-2بهبود تغذیه : با پیشرفت و گسترش کشاورزی صنعتی ، تولید مواد غذایی افزایش یافت و با پیشرفت وسایل حمل و نقل ، انتقال غذا به نواحی دورتر امکان پذیر شد .

 

-3رشد طبیعی جمعیت در یک مکان به دو عامل بستگی دارد آنها را بنویسید؟ -1میزان موالید )تولدها( -2میزان مرگ و میرها .

 

-4رشد منفی جمعیت چیست؟ اگر درصد رشد جمعیت به کمتر از صفر برسد ، به آن رشد منفی می گویند .در این حالت میزان موالید کمتر از مرگ و میرها می شود .

 

-5چه کشورهایی رشد جمعیت آن ها منفی است؟در قاره آسیا کشورهای ژاپن و روسیه و در قاره اروپا آلمان ، مجارستان ، لهستان و رومانی این گونه اند .

-6چرا آینده کشورهایی که با رشد منفی و یا افزایش جمعیت سالخورده و از کارافتاده مواجه هستند نگران کننده است؟

 در کشورهای دارای رشد منفی ، جمعیت سالخورده و از کار افتاده افزایش می یابد و چون زاد و ولد کم است ، جامعه از نیروی جوان برای تحصیل و علم آموزی و کار و پیشرفت محروم می شود و جمعیت کشور نیز کاهش می یابد .

-7چه موقع رشد جمعیت و افزایش جمعیت جوان یک نعمت بزرگ و مایه ی پیشرفت خواهد بود؟
چنانچه در یک کشور برای آموزش صحیح و کار و تأمین شغل جوانان برنامه ریزی مناسب و سرمایه گذاری صورت بگیرد ، رشد جمعیت و افزایش جمعیت جوان یک نعمت بزرگ و مایه ی پیشرفت خواهد بود .

 

-8چهار کشور نام ببرید که دولت ها برنامه های مهمی برای تشویق فرزندآوری طراحی و اجرا می کنند تا با کاهش رشد جمعیت مقابله کنند ؟
ژاپن ، سنگاپور ، کره جنوبی ، روسیه .

 

-9از جمله برنامه های دولت ها برای تشویق به فرزندآوری چیست ؟ اعطای جایزه و کمک های مالی به خانواده هایی که صاحب فرزند می شوند ، واگذاری مسکن ، معافیت از پرداخت مالیات و افزایش مرخصی ت حصیلی کاری مادران است .

 

-10عوامل طبیعی و عوامل انسانی جذب جمعیت چیست؟

 عوامل طبیعی : آب و هوا و پوشش گیاهی – ناهمواری – آب و خاک – معادن و ذخایر
 عوامل انسانی : سیاسی و اداری – اقتصادی – امکانات و تسهیلات – فرهنگی .

 

-11با استفاده از نقشه پراکندگی جمعیت ابتدا نوع تراکم جمعیت )زیاد یا کم( را در مکانهای زیر مشخص کنید و سپس با توجه به دانسته های خود از سال گذشته علت این نوع تراکم را در هر کشور بنویسید؟

(بنگلادش ) زیاد . علت:آب وهوای گرم ومرطوب،خاک حاصلخیز، باران فراوان و رودهای پرآب.
(ژاپن ) زیاد. علت:آب وهوای گرم ومرطوب،خاک حاصلخیز، باران فراوان و پیشرفت علم وصنعت ،
(لیبی وچاد ) کم. علت: آب وهوای گرم وخشک، باران کم، نامناسب بودن خاک، تبخیرشدید. ،
(سیبری ) کم . علت :آب وهوای بسیارسرد وخشک، کمبود باران 
(آلمان )زیاد . علت: آب وهوای معتدل، خاک های حاصلخیز، سرزمین های پست وهموار، باران فراوان،پیشرفت علم وصنعت.

(استرالیا) کم . علت : سرزمین خشک وکم باران، خاک های نامرغوب.

(کانادا ) کم . علت: آب وهوای سرد، بارندگی کم، زمین های یخ بسته وسیع(

-12مهاجرت چیست؟ یعنی رفتن مردم از جایی به جای دیگر به منظور کار یا زندگی .

-13مهاجرت داخلی و مهاجرت خارجی را تعریف کنید ؟

 گاهی مهاجرت در داخل مرزهای یک کشور صورت می گیرد که به آن مهاجرتداخلی می گویند . مانند مهاجرت روستاییان به شهرها یا مهاجرت کارگران فصلی در داخل یک کشور.

 گاهی مهاجرت از یک کشور به کشور دیگر صورت می گیرد که به آن مهاجرت خارجی یا بین المللی می گویند .

-14مهاجرت اختیاری و مهاجرت اجباری را توضیح دهید ؟

 در مهاجرت اختیاری ، افراد با میل و تصمیم خود برای دستیابی به زندگی بهتر به جای دیگر ی مهاجرت می کنند . یکی از عظیم ترین مهاجرتهای بشر در قرن نوزدهم و بیستم مهاجرت اختیاری بیش از100میلیون نفر از مردم قارهٔ اروپا به سرزمینهای جدید، یعنی آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا می باشد.

 در مهاجرت اجباری ، افراد بدون میل خود و به دلیل عواملی چون قحطی ، خشکسالی و دیگر حوادث طبیعی و یا جنگ ها و درگیری های سیاسی مجبور به ترک محل زندگی خود می شوند .مانند مهاجرت اجباری مردم فلسطین از سرزمین های
اشغالی یا مهاجرت گروهی از افغان ها یا عراقی ها به کشورهای همسایه به دلیل شرایط جنگ و اشغال نظامی کشورهایشان .

 

-15رشد شهرنشینی و پیدایش شهرهای پرجمعیت با چه چیزهایی همراه بوده است؟ با مهاجرت گسترده ی مردم از روستا ها به شهرها به دنبال کسب درآمد بیشتر و امکانات بهتر زندگی همراه بوده است .

 

-16اغلب شهرهای بزرگ جهان با چه مشکلاتی روبه رو هستند؟ ترافیک سنگین – آلودگی هوا – زاغه نشینی در حومه شهرها – افراد بی خانمان

.
-* رشد جمعیت در همه ی کشورها یکسان............. ( نیست )
-* به طور کلی برخی عوامل ................. و ......................... موجب جذب جمعیت به یک ناحیه می شود . (طبیعی - انسانی)

-* علاوه بر رشد طبیعی جمعیت ، عامل دیگری که موجب افزایش جمعیت یک مکان می شود ..... است . ( مهاجرت )

-* در صد سال اخیر یکی از تغییرات مهم در الگوی سکونت جمعیت ، ................... بوده است. (گسترش شهرنشینی )

-* رشد شتابان شهرنشینی در بیشتر کشورها بدون ...... برای سکونت جمعیت زیاد صورت گرفته است .( برنامه ریزی)

 

سوالات متن فصل چهارم – درس 8           

-1نابرابری جهانی به چه معناست ؟

به این معنی که از نظر ثروت و درآمد ، کیفیت زندگی مردم و دسترسی به مسکن مناسب ، آموزش ، بهداشت ، اشتغال ، گذراندن اوقات فراغت ، و نظایر آن تفاوت های زیادی بین کشورها دیده می شود .

-2یکی از عوامل مهمی که در سنجش نابرابری کشورها با یکدیگر مورد توجه قرار گرفته چیست؟

عامل اقتصادی و عناصری چون میزان تولید ، درآمد ، اشتغال و مانند آنهاست .

-3عواملی که بر زندگی افراد یک جامعه اثر می گذارند و می توانند کیفیت زندگی را خوب یا بد کنند کدامند؟

عواملی مانند هویت ؛ عزّت ، امنیت ، آزادی ، احساس شادی و رضایت از زندگی .

 

-4شاخص توسعه ی انسانی با توجه به چه عواملی تعریف می شود ؟

این شاخص برای پی بردن به وضعیت و کیفیت زندگی در کشورها و مقایسه ی آنها با یکدیگر با توجه به سه عامل اقتصادی ، بهداشتی و فرهنگی تعریف می شود.

 

-5ملاک های توسعه ی انسانی کدامند ؟

1-در آمد و رفاه

2-امید به زندگی یا متوسط طول عمر

3-سواد و آموزش

 

-6از نظر شاخص توسعه ی انسانی ، کشورها به چهار گروه تقسیم شده اند آنها را نام ببرید ؟

 توسعه ی انسانی خیلی بالا – توسعه ی انسانی بالا – توسعه ی انسانی متوسط – توسعه ی انسانی پایین .

 

-7عامل میزان درآمد و رفاه چه جنبه ای دارد و به چه معناست ؟ این عامل جنبه ی اقتصادی دارد و به معنای سطح مطلوب زندگی و رفاه اجتماعی است .منظور از ان ، این است که اعضای یک جامعه به چه میزان از درآمد کافی وشغل مناسب و قدرت خرید برخوردار دارند و به کالاها و خدمات مورد نیاز چون مسکن ، پوشاک ، غذا ، آموزش ، تفریح و فراغت و وسایل زندگی مناسب دسترسی دارند.

 

-8چه کشورهایی از رفاه و سطح زندگی خوبی برخوردارند و درچه کشورهایی مردم با فقر و کمبود امکانات زندگی مواجه اند؟ پراکندگی این کشورها درجهان چگونه است؟
اکثر ساکنان کشورهای با درآمد بالا در کشورهای آمریکای شمالی و اروپای غربی از رفاه و سطح زندگی خوبی برخوردارند در حالی که در برخی کشورهای قاره آسیا ، آفریقا و آمریکای لاتین بخشی از مردم با فقر و کمبود امکانات زندگی مواجه اند .

 

-9در چه کشورهایی مردم در فقر مطلق زندگی می کنند ؟ موزامبیک ، تانزانیا ، اتیوپی و نپال .

 

-10میزان ثروت مادی و رشد اقتصادی کشورها را با چه چیزهایی اندازه گیری می کنند؟

1-تولید ناخالص داخلی

2-درآمد سرانه .

 

-11چه کشورهایی رشد اقتصادی سریعی داشته اند و توانسته اند جایگاه مهمی در اقتصاد جهانی به دست آوردند؟

ژاپن ، چین و برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی چون سنگاپور ، هنگ کنگ ، کره ی جنوبی و مالزی.

 

12-به چه دلیل بعضی از کشورها رشد اقتصادی مطلوبی ندارند ؟ به دلیل بحران های سیاسی یا جنگ ، مانند سوریه و عراق .

 

-13امید به زندگی یا متوسط طول عمر در یک کشور یعنی چه؟ یعنی تعداد سال هایی که انتظار می رود کودکی که در آن کشور به دنیا آمده است ، عمر کند و زنده بماند .

-14میزان طول عمر یا امید به زندگی در یک جامعه نشان دهنده ی چیست؟

نشان دهنده ی وضعیت سلامت و بهداشت در آن جامعه است .

 

-15در چه کشورهایی متوسط طول عمر بیشتر است؟

در کشورهایی که مردم در محیطی پاک و بدون آلودگی زندگی می کنند ، به غذای کافی و آب سالم دسترسی دارند و در صورت بیماری یا روبه رو شدن با حوادث ، از امکانات در مانی و مراقبت های پزشکی پیشرفته برخوردارند ، متوسط طول عمر بیشتر است .

 

-16در چه کشورهایی امید به زندگی یا متوسط طول عمر پایین است ؟

در کشورهایی که مردم دسترسی کافی به غذا یا آب آشامیدنی سالم ندارند و با کمبود پزشک و دارو و امکانات درمانی مواجه اند و همچنین در کشورهایی که جنگ های داخلی و خارجی ، گرسنگی و سوء تغذیه وجود دارد ، امید به به زندگی یا متوسط طول عمر پایین است .

-17برای پی بردن به وضع آموزش در کشورها چه معیارهایی را در نظر می گیرند ؟

میزان با سوادی یا تعداد بزرگسالان با سواد – درصد ثبت نام کل کودکانی که در سن تحصیل اند – میانگین سال های تحصیل در یک کشور – میزان با سوادی و تحصیل دختران – تعداد معلم به ازای دانش آموز .

-18منظور از میانگین سال های تحصیل چیست؟

متوسط تعداد سال هایی است که دانش آموزان یک کشور در مدرسه حضور پیدا کرده و تحصیل کرده اند .

-19علل و عوامل خارجی نا برابری در جهان کدامند؟

مستعمره کردن کشورها در گذشته – اشغال نظامی کشورها - دخالت و نفوذ در امور داخلی به شیوه های مختلف – جلوگیری از استقلال سیاسی و اقتصادی آنها .

-20علل و عوامل خارجی نابرابری در جهان چیست؟

جنگ ها و کشمکش های داخلی – فرهنگ و باورهای غلط – بیسوادی و ناآگاهی مردم – غفلت از استعدادها و فرهنگ خود – نداشتن ایمان و پشتکار و اراده برای تغییر وضع - نبودن وحدت و مشارکت بین مردم .

 

21-مهم ترین نکته در سنجش نابرابری دربین کشورها وجوامع مختلف چه می باشد؟

الف)) اندازه گیری بسیاری از این نوع عوامل به صورت کمی (عددی) دشوار یا ناممکن است
ب)) هر کشوری متناسب با فرهنگ خود این عوامل را میشناسد و تفسیر می کند و برداشت یکسانی درباره آنها وجود ندارد.

-* تخمین زده می شود که مالکیت ......... درصد درآمد جهان در دست .......... درصد از ساکنان آن است . (80 – 20)

*- یکی از موضوعات مهم جهان که طی چند دهه اخیر توجه صاحبنظران را به خود جلب کرده، ........... است؛ (  نابرابری جهانی یا بین المللی   )

*- در سال 2014میلادی، میزان شاخص توسعه انسانی در ایران........... بوده است و با این رقم، کشور ما در گروه کشورهای با « ................» قرار میگیرد.   (0/749    - توسعۀ انسانی بالا)

*- در گزارش توسعه انسانی سال 2014میلادی، بیشترین متوسط طول عمر مربوط به کشور............ و کمترین متوسط طول عمر 45/6سال مربوط به کشور.......... در افریقاست.

(  83/5سال  ،   ژاپن   --        6/45  ، سیرالئون   )

 

 

 سوالات متن فصل پنجم  -  درس9            

-1اوضاع سیاسی ایران هنگام تأسیس حکومت صفوی چگونه بود؟

هنگام به قدرت رسیدن صفویان، کشور ما حکومت واحد و
قدرتمندی نداشت و دچار تفرقه و تجزیه شده بود – حاکمان بخش های مختلف ایران با هم درگیر جنگ بودند – امنیت و آرامش شهرها وروستاها از بین رفته بود .

-2همزمان با حکومت صفویان کدام حکومت های همسایه در فکر گسترش قلمرو خود بودند ؟

امپراتوری عثمانی که با حمله هایپیاپی به سرزمین های همجوار ، بر قلمرو خود می افزود . سلطان عثمانی خود را خلیفه ی مسلمانان می دانست و به ایران نیز طمع داشت . در

شمال شرق ایران)ماوراالنهر(، اُزبک ها قدرت گرفته بودند و به مرزهای ایران می تاختند .

-3شیخ صفی که بود ؟

شیخ صفی از صوفیان معروف زمان خود بودکه پیروان و و هواداران زیادی داشت و خانقاهش در اردبیل مورد توجه
مردم و حاکمان محلی بود .

-4مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی چه کسانی بودند؟ مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی ایل های ترک بودند که به
قزلباش شهرت داشتند .

-5شاه اسماعیل صفوی چگونه خود را شاه ایران خواند ؟ اسماعیل صفوی به کمک نیروی نظامی قزلباش ها ، نخست شروانشاهان وآق قویونلوها را شکست داد و پس از تسلط یافتن بر تبریز ، خود را شاه ایران خواند .

-6اقدامات شاه اسماعیل صفوی را بنویسید؟

-1رسمی کردن مذهب شیعه -2ازمیان برداشتن حاکمان مناطق مختلف -3شکست اُزبکها در خراسان -4مسلط شدن بر سراسر ایران .

-7چگونه قلمرو حکومت صفوی به حدود قلمرو دوره ساسانیان رسید ؟

در نتیجه موفقیت های سیاسی و نظامی شاه اسماعیل ،
حکومت کشور ما یکپارچه و نیرومند شد به طوری که قلمرو آن به حدود قلمرو دور ساسانیان رسید.
-8چرا سلطان عثمانی در زمان شاه اسماعیل به ایران حمله کرد ؟ چون از شکل گیری سلسله قدرتمند و شیعه مذهب صفویهناخشنود بود .

-9جنگ چالدران را توضیح دهید وعلت شکست ایران دراین جنگ چه بود؟

در جنگی که میان سپاهیان دو کشور ایران و عثمانی در
چالدران )نزدیکی شهر خوی امروزی( رخ داد ، شاه اس ماعیل و سربازانش شجاعت زیادی نشان دادند اما سپاه عثمانی به کمک سلاح هایآتشین مانند توپ و تفنگ که سپاه ایران از آنها بی بهره بود پیروز شد .

-10پس از شاه اسماعیل چه کسی به حکومت رسید ؟ و چه کرد ؟

پسرش تهماسب به حکومت رسید . او با سرو سامان دادن به
اوضاع داخلی و دفع حمله های اُزبکان و دولت عثمانی ، موفق شد حکومت صفوی را تثبیت و تحکیم کند .

-11چرا شاه تهماسب پایتخت خودراازتبریز به قزوین انتقال داد ؟

زیرا تبریز همواره در معرض هجوم سپاه عثمانی بود .

-12شاه عباس اول پس از به قدرت رسیدن چه کرد؟

او اُزبک ها و عثمانیان را شکست داد و تا پشت مرزهای ایران عقب راند .
همچنین پایتخت را از قزوین به اصفهان در مرکز ایران منتقل کرد و برای آبادانی آن بسیار کوشید .

-13چه عواملی موجب شد سلسله ی صفوی پس از شاه عباس اول از داشتن پادشاهی لایق و توانمند محروم ب ماند ؟

-1سیاست کُشتن و کور کردن شاهزادگان -2باز داشتن آنها از حکومت ولایت ها -3آموختن شیوه ی کشور داری .

 

-14چرا پس از شاه عباس اول امور حکومت مختل شد و هرج و مرج کشور را فرا گرفت ؟

در نتیجه ی ضعف و بی لیاقتی شاهان ، مقام های کشوری و لشکری دچار اختلاف و درگیری شدند و از انجام دادن مسئولیت های مهم خود بازماندند .

-15چرا شاه سلطان حسین صفوی تسلیم محمود افغان شد ؟ در شرایط نابسامانی کشور ، گروهی از افغان ها در قندهار سر بهشورش برداشت ند و پس از پیروزی بر حاکم آن ولایت بهسوی اصفهان حرکت کردند . سلطان حسین صفوی که نمی توانست با این گروه شورشی کوچک مقابله کند ، پس از چند ماه محاصره ، به ناچار تسلیم شد و به این ترتیب محمود افغان سردسته ی شورشیان بر پایتخت وقسمت هایی از ایران مسلط شد .

-16کدام شهرها پایتخت صفویان بودند ؟

تبریز – قزوین – اصفهان .

-17علت تغییر پایتخت صفویان را توضیح دهید ؟

تغییر پایتخت از شهر تبریز به قزوین : زیرا تبریز همواره در معرض هجوم سپاه عثمانی بود - عدم تهدید پایتخت در قزوین از سوی عثمانیها یا ازبکان- مناسب بودن موقعیت جغرافیایی واستراتژیکی شهر قزوین

تغییر پایتخت از قزوین به اصفهان : اصفهان دارای مرکزیت جغرافیایی در ایران بود همچنین در مسیر راههای بزرگ بازرگانی قدیم قرارداشت - فراهم بودن شرایط اقتصادی (راه) ، سیاسی (مرکزیت) و کشاورزی (آب)

 

-18دلایل سیاسی و نظامی ضعف و فروپاشی حکومت صفوی چه بود؟

ضعف و بی لیاقتی شاهان پس از شاه عباس – اختلاف و
درگیری بین مقام های کشوری و لشکری - دخالت درباریان سودجو در امور کشور - دور نگه داشتن و عدم تربیت صحیح شاهزادگان -مالیات های سنگین .

-19در رأس حکومت صفوی چه کسانی قرار داشتند (به ترتیب)؟ شاه – وزیر بزرگ (اعتماد الدوله) -فرماندهان نظامی .

-20وزیر بزرگ چه وظیفه ای داشت ؟

او مسئول امور اداری و مالی کشور بود اما در مقابل شاه قدرت و اختیار چندانی نداشت .

 

-21فرماندهان نظامی چه مسئولیتی داشتند ؟

علاوه بر فرماندهی سپاه ، معمولاً حاکم ولایت های مهم نیز بودند .

-22شاه عباس اول برای تقویت حکومت مرکزی چه کرد ؟

برای تقویت حکومت مرکزی و جلوگیری از نافرمانی و بی نظمی سران ایلهای قزلباش ، حکومت ولایت ها را از آنان گرفت و به افرادی غیر ازقزلباش ها سپرد . همچنین در کنار سپاه قزلباش ، سپاه جدیدی از افرادغیر قزلباش تشکیل داد و با کمک گرفتن از اروپاییان ، این سپاه را به تفنگ و توپ مجهز کرد .

-23آثار و نتای ج اقدام های اداری و نظامی شاه عباس اول را توضیح دهید؟

واگذاری حکومت ولایت ها به افرادی غیر از قزلباش ها - در کنار سپاه قزلباش ، سپاه جدیدی از افرادی غیر قزلباش تشکیل داد - مجهز شدن سپاه ایران به توپ و تفنگ به کمک اروپاییان .

-24قرون جدید به چه دورانی گفته می شود ؟

قرن های شانزدهم تا نوزدهم میلادی را در تاریخ اروپا قرون جدید می نامند .

-25قرون جدید چه ویژگی هایی داشت ؟

در این قرن ها ، اوضاع سیاسی و مذهبی اروپا دگرگون شد و در نتیجه ی آن پیشرفت هایعلمی ، فرهنگی و اقتصادی چشمگیری به وجود آمد که به اختراعات و اکتشافات مهمی انجامید .

-26پیش گامان استعمار در اروپا چه کشورهایی بودند ؟

پرتغال – اسپانیا – انگلستان – فرانسه .

-27در آستانه ی تأسیس سلسله ی صفوی پرتغالی ها چه کردند؟ و چرا شاه اسماعیل نتوانست در مقابل آنها کاری از پیش ببرد؟

پرتغالی ها جزایر و سواحل جنوبی ایران را تصرف کرده و تجارت خلیج فارس و دریای ع مان را در اختیار گرفته بودند . شاه اسماعیلصفوی به دلیل نداشتن کشتی جنگی نتوانست در برابر پرتغالی ها کاری از پیش ببرد .

-28شاه عباس اول چگونه توانست پرتغالی ها را از ایران بیرون براند؟

شاه عباس اول از رقابت انگلیسی ها و پرتغالی ها استفاده کرد و به کمک کشتی های جنگی انگلستان ، پرتغالی ها را از سواحل و جزایر ایران بیرون راند .

-29یکی از علل موثر در برقراری روابط بین صفویان و کشورهای اروپایی چه بود؟

هجوم پیاپی عثمانی ها به ایران و اروپا بود .

-30پادشاهان اروپایی برای کاستن فشار حملات عثمانی ها به خاک اروپا چه کردند؟

درصدد آن بودند که روابط خود را با ایرانتقویت کنند . علاوه بر این ، در آن زمان اروپاییان شرکت های بزرگ تجاری تأسیس کرده بودند و تمایل زیادی داشتند که روابط تجاری خود

را با دیگر کشورها گسترش دهد .

 

-* مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی ایل های..........بودند که به .................. شهرت داشتند . (ترک- قزلباش )

-* پس از جنگ چالدران ، ................. به اشغال عثمانی ها درآمد . ( تبریز)

 

-* شاه ................. حکومت صفوی را به اوج قدرت رساند . (شاه عباس اول)

-* در رأس حکومت صفوی ................. قرار داشت . ( شاه)

-* بعد از شاه در حکومت صفوی .................. قرار داشت که به او .................... نیز می گفتند . (وزیر بزرگ-اعتماد الدوله )

-* تا زمان شاه عباس اول .......................... حاکم ولایت های مختلف ایران بودند . (سران ایل های قزلباش )

-* اروپاییان با توسعه ی صنعت .................. و .................... توانستند راه های دریایی و سرزمین های جدیدیرا کشف کنند .
(کشتی سازی – دریانوردی )

 

 

سوالات متن فصل پنجــــــــم  - درس10    

-1چرا در دوران صفویه شرایط مناسبی برای رونق زندگی اجتماعی و اقتصادی پدید آمد؟

به دلیل : -1وجود حکومت مرکزینیرومند -2برقراری نظم و امنیت در سراسر کشور .

-2بیشترین ساکنان ایران در دوره صفوی به ترتیب چه کسانی بودند ؟ و به چه کارهایی اشتغال داشتند؟

روستاییان و کوچنشینان به ترتیب بیشترین ساکنان ایران را تشکیل می دادند . همچون گذشته ، کوچ نشینان به دامداری و صنایع دستی و روستاییان بهکشاورزی و صنایع دستی اشتغال داشتند.

-3به عقیده ی جهانگردان اروپایی وضع زندگی دهقانان ایرانی در مقایسه با اروپایی چگونه بود ؟

به مراتب بهتر از وضع دهقانان در مناطق حاصلخیز اروپا بوده است .

– 4بیشتر شهرنشینان در دوره صفوی چه کسانی بودند ؟ شهرنشینان بیشتر مقام های حکومتی ، نظامیان ، کارکنان اداره ها ،روحانیون ، بازرگانان ، پیشه وران ، صنعتگران و کارگران بودند .

-5کدام محصولات ایران در دوره صفوی به کشورهای همسایه وبرخی کشورهای اروپایی صادر می شد؟

خشکبار ، پارچه های مخملی ، ابریشمی و حریر و نیز قالی های نفیس صارد می شد .

-6بافندگان ایرانی در دوره صفوی چه چیزهایی تولید می کردند ؟ انواع پارچه ، قالی و قالیچه .

-7در دوره شاه عباس اول ، کارگاه های بافندگی در چه شهرهایی وجود داشت ؟

اصفهان ، کاشان ، یزد ، مشهد استرآباد ، گیلان .

-8صنعتگران ایرانی در چه صنایعی پیشرفت کرده بودند ؟

در صنایع کاشی ، چینی ، چرم ، جواهر ، رنگ ، صابون و جنگ افزارهایسنتی از قبیل شمشیر و کمان .

-9در عصر صفوی به چه دلایلی تجارت داخلی و خارجی پر رونق بود؟

(سه عامل تجارت) یکپارچه بودن سرزمین ایران – وجود نظم و امنیت در سراسر کشور – ایجاد راه ها و کاروانسراها .

-10سه منبع عمده درآمد حکومت صفوی را ذکر کنید؟

مالیات – عوارض – تجارت و صادرات بعضی از کالاها .

-11در عصر صفوی معماران ومهندسان شهر سازایرانی چه آثاری راساختند ؟

معماران و مهندسان شهرساز ایرانی مسجدها ، کاخ ها، پل و کاروانسراهای عظیم و با شکوهی ساختند و در تزیین آنها انواع هنرها را بکار بردند .

-12صفویان برای رشد علم و گسترش آموزش چه اقداماتی انجام دادند ؟

پادشاهان ، مقام های کشوری و لشکری و دیگر بزرگان ،
مدرسه ها و کتابخانه های عظیمی به ویژه در پایتخت های صفوی ساختند و اموال و املاک بسیاری را وقف آنها کردند . تعداد زیادی از طالبانعلم و دانش در این مراکز مشغول تحصیل بودند . در آن زمان به علوم و معارف دینی م انند تفسیر ، فقه و حدیث بسیار توجه می شد.

-13از جمله فیلسوفان نامدار و عالمان بزرگ روزگار صفوی چه کسانی بودند ؟

میرداماد و ملاصدرا از جمله فیلسوفان نامدار و شیخ بهایی و علامه محمد باقر مجلسی از عالمان بزرگ آن روزگار بودند .

-14چرا در دوره صفوی شعر و ادب فارسی پر رونق نبود ؟

به سبب کم توجهی پادشاهان به شاعران . اما علم تاریخ مورد توجه قرارداشت .

-15رشته های هنری دوره ی صفوی کدامند ؟

نقاشی ، خوشنویسی ، کتاب آرایی و خاتم کاری .

-16در دوره ی صفوی مردم چه جشن هایی را گرامی می داشتند ؟

علاوه بر نوروز و دیگر جشن های باستانی ، اعیاد اسلامی مانند
قربان ، فطر و غدیر را نیز گرامی می داشتند .

-17در دوره صفوی آیین سوگواری امام حسین )ع( به چه شیوه هایی برگزار می شد ؟

به شیوه ی روضه خوانی ، نوحه سرایی ،مرثیه خوانی ، سینه زنی و تعزیه ب رگزار می شد .

-18برپایی جشن ها و آیین ها در دوره صفوی چه تأثیری داشت ؟ افزایش همدلی و هم بستگی مردم .

-* جمعیت ایران در دوره صفویه حدود ................ میلیون نفر تخمین زده می شود    (  10   )

-* یکی از منابع عمده ی درآمد حکومت صفوی ............بود که از کشاورزان و دامداران می گرفتند ( مالیات )

-* در دوره صفویه حدود ............. تا ............... درصد ایرانیان در شهرها زندگی می کردند . ( 15 – 10)

-* در عصر صفوی نه تنها کشاورزی و دامداری بلکه ..........ایران نیز شکوفا و پر رونق بودند  (   صنایع )

-* صنعت .................... یکی از صنایع پر رونق ایران در دوره صفوی بود که با صنعت نساجی اروپا رقابت می کرد.(بافندگی)

-* شاهان صفوی به خصوص ................ برای گسترش تجارت کوشش بسیار کردند  ( شاه عباس اول )

-* یکی از با شکوه ترین بازارها در عصر صفوی ، بازار ......... بود ( قیصریه ی اصفهان)

-* یکی از منابع درآمد حکومت صفوی ، ...............بود که از کاروان های تجاری گرفته می شد  ( عوارضی )

-* شاهان صفوی مخصوصاً ................. برای گسترش تجارت خارجی به شرکت های اروپایی اجازه داد تا فعالیت کنند .

( شاه عباس اول )

-* صادرات .............. که پر سودترین کالای صادراتی بود در انحصار .............. قرار داشت . (ابریشم – شاه عباس اول )

 

 

 سوالات متن فصل شــشــم - درس11   

 

 

 

1-با تسلط افغان ها و قتل شاه سلطان حسین ، ایران گرفتار چه بحران هایی شد؟

 ایران گرفتار تجزیه و تفرقه شد . افغان ها توان حکومت بر سراسر ایران را نداشتند . به همین دلیل در گوشه و کشور مدعیانی سر براوردند . روسیه و عثمانی نیز با استفاده از آشفتگی اوضاع، قسمت هایی از شمال و غرب ایران را اشغال کردند .
 
 
 
-2نادر که بود و چگونه سلسله ی افشاریه را پایه گذاری کرد ؟

 نادر سرداری از ایل افشار بود. برای نجات ایران به یکی از شاهزادگان صفوی پیوست . او نخست افغان ها را سرکوب و تارومار کرد و سپس نیروهای روسیه و عثمانی را از ایران بیرون راند . نارد پس از این پیروزی ها ، خاندان صفوی را کنار زد و بر تخت شاهی نشست . بدین ترتیب سلسله افشاریه پایه گذاری شد.

-3بیشتر دوره ی پادشاهی نادر چگونه گذشت ؟

 بیشتر دوره ی دوازده ساله ی پادشاهی نادر به نبرد با بیگانگان و فرو نشاندن شورش های داخلی گذشت .

-4چرا نادر به هندوستان لشکر کشید ؟ نادرشاه در تعقیب گروهی از افغان های شورشی که به هندوستان گریخته بودند ، به ان کشور لشکر کشید . او تا دهلی پیش رفت و با غنیمت های بسیار به کشور بازگشت .

-5چرا نادر شاه کوشید ایران را یکپارچه و قدرتمند کند ؟ تا بتواند از استقلال و تمامیت سرزمین خود در براب ر دشمنان دفاع کند . وی از موقعیت حساس خلیج فارس و اهمیت نیروی دریایی آگاه بود ، از این رو برای تأسیس نیروی دریایی ایران در خلیج فارس کارهایی انجام داد اما این کارها با مرگ او متوقف شد .



-6چرا نادر در اواخر عمر به رفتارهای خشونت آمیز و بی رحمانه روی آورد ؟ نافرمانی ها و شورش ها ی پیاپی در سال های پایانی حکومت نادر ، تأثیر روحی و روانی نا مطلوبی بر او گذاشت . او نسبت به اطرافیان و سرداران خود بدگمان شد.

 

-7پس از قتل نادر اوضاع ایران چگونه شد ؟ ایران بار دیگر به صحنه ب جنگ حاکمان محلی و سران ایل ها تبدیل شد و نا آرامی و آشوب سراسر کشور را فرا گرفت . از قلمرو پهناوری هم که نادرشاه بر ان فرمان می راند ، فقط خراسان در اختیار شاهرخ نوه ی او باقی ماند .

-8شیوه ی حکومتی کریم خان زند چگونه بود؟او با ملایمت و مهربانی با مردم رفتار می کرد ، به صلح ، آسایش و آرامش عمومی اهمیت می داد و می کوشید با استفاده از شیوه های مسالمت آمیز ، از بروز نا امنی و شورش های داخلی جلوگیری کند .

-9اوضاع کشور در دوران کریم خان زند چگونه بود ؟ در این دوران ثُبات وآرامش نس بی در سراسر کشور به وجود آمد و در نتیجه اوضاع اجتماعی و اقتصادی بهتر شد .

-10بناهای مهم دوره زندیه را نام ببرید ؟ بازار وکیل – مسجد وکیل – حمام وکیل - ارگ کریم خان .

 

-11عاقبت رئیس ایل قاجار چه شد ؟ رئیس این ایل پس از کشته شدن نادرشاه مدعی حکومت ایران شد اما از کریم خان زند شکست خورد و به قتل رسید.

 

12-آقا محمد خان که بود و چه کرد ؟ پسر رئیس ایل قاجار بود ، پس از مرگ کریم خان تلاش برای رسیدن به حکومت را آغاز کرد . او پس از مدتی جنگ و گریز ، لطفعلی خان ، آخرین فرمانروای زندیه را شکست داد و به قتل رساند . همچنین مردم کرمان را به دلیل پناه دادن به لطفعلی خان ، بی رحمانه مجازات کرد.

-13آقا محمد خان چگونه صاحب حکومت مرکزی نسبتاً نیرومندی شد؟ آقا محمد خان با لشکرکشی های پیاپی بر سراسر ایران مسلط شد و حکومت قاجار را بنیان گذاشت . در نتیجه ی تلاش های سیاسی و نظامی او ، ایران باردیگر یکپارچگی سرزمین خود را به دست آورد .

-14شیوه ی به قدرت رسیدن سلسله های افشاریه و زندیه و قاجاریه چه شباهتی به هم دارند؟

هرسه باجنگ به قدرت رسیدند

هرسه ساختار ایلیاتی داشتند

- هر سه زمانی به قدرت رسیدند که ناآرامی ایجاد شده بود.

-هرسه تقریبا سیطره ی یک قبیله بر کل کشور بود.

-افشار. زند..قاجارهر سه باعث باعث یکپارچگی کشور و ایجاد حکومت نیرومند در کشور شدند.

-هرسه حکومت های کم دوامی بودند.
 
 
 
-15دوره ی حکومت فتحعلی شاه همزمان با آغاز نفوذ و دخالت کدام کشورها در ایران بود؟ روسیه – انگلستان – فرانسه .

 

-16چرا در فاصله ی سقوط صفویه تا روی کار امدن قاجاریه اوضاع کشورهای اروپایی تغییر کرده بود ؟ یکی از دلایل عمده ی این تغییر ، انقلاب صنعتی بود که از انگلستان آغاز شد و در دیگر کشورها ی اروپایی گسترش
یافت .

 

-17انقلاب صنعتی چه نتایجی به دنبال داشت؟ در نتیجه ی این انقلاب ، نیروی ماشین و ابزارهای صنعتی جای نیروی انسان و ابزارهای دستی را در تولید گرفت . از این رو سرعت و میزان تولید افزایش یافت . انقلاب صنعتی موجب شکوفایی اقتصادی و افزایش قدرت نظامی و سیاسی کشورهای اروپایی شد و توجه آنها را به سوی کشورهایی که مواد اولیه یا بازار مصرف مناسبی داشتند ، جلب کرد.

-18یکی از اهداف استعماری دولت روسیه چه بود؟ رسیدن به آب های آزاد و گرم خلیج فارس و اقیانوس هند .

-19جنگ بین ایران و روسیه در زمان فتحعلی شاه را توضیح دهید؟ در زمان فتحعلی شاه روسیه با ارتشی مجهز به سلاح های جدید و آشنا با فنون جنگی تازه به قلمرو ایراندر قفقاز حمله کرد . سپاه ایران که از جنگاوران ایل های مختلف تشکیل شده بود با سلاح های ابتدایی به مقابله با نیروهای متجاوز روس پرداخت . سرانجام پس از ده سال جنگ نابرابر ، با وجود دلاوری نیروهای ایرانی ، روسیه پیروز شد.

 

-20عهدنامه ی گلستان بین چه دولت هایی بسته شد و موارد آن چه بود؟ بین ایران و روسیه – به موجب این عهدنامه ، ایالت های گرجستان و داغستان و شهرهای باکو و گنجه از حاکمیت ایران خارج شد و تحت حاکمیت روسیه قرار گرفتند .

-21پس از انعقاد عهدنامه ی گلستان مردم ایران چه کردند؟ مردم ای ران که از عهدنامه ی گلستان ناخشنود بودند ، با فتوای علما برای آزاد کردن سرزمین های اشغالی بسیج شدند . سپاه ایران که از جنگاوران ایل ها و نیروهای داوطلب مردمی تشکیل شده بود به سرعت مناطق اشغال شده را آزاد کرد . روسیه با تمام قوا و تجهیزات خود وارد جنگ شد وایران را شکست داد

 .


-22یکی از هدف های اصلی انگلستان از برقراری ارتباط با حکومت قاجار چه بود ؟ این بود که نگذارد کشورهای رقیب از طریق ایران به هندوستان دسترسی پیدا کنند .

 
-23در عهد نامه های دوره فتحعلی شاه بین ایران و انگلستان طرفین چه تعهداتی نسبت به هم داشتند؟ حکومت قاجار تعهد کرد که به هیچ کشوری اجازه ندهد از خاک ایران به هندوستان لشکرکشی کند . در عوض انگلیسی ها نیز متعهد شدند که در صورت حمله ی کشورهای دیگر به ایران به حکومت قاجار کمک های مالی و نظامی کنند .

 
 
-24انگلستان در دوران محمدشاه و ناصرالدین شاه چه کرد ؟ با لشکرکشی به خلیج فارس و حمله به جزایر و بنادر ایران ، حکومت قاجار را مجبور کرد که به جدایی افغانستان از ایران رضایت دهد .

-25انگلیسی ها ناصرالدین شاه را وادار به انجام چه کاری کردند؟ وادار کردند که با جدایی قسمت شرقی سیستان و بلوچستان از ایران موافقت کند . علاوه بر اینها تعدادی از جزایر ایرانی خلیج فارس را اشغال و به پایگاه نظامی خود تبدیل کردند .

 
 
-26هدف دولت انگلستان از جدا کردن افغانستان و بخش شرقی سیستان و بلوچستان از ایران چه بود ؟

چون هندمستعمره انگلیس بودوازطریق افغانستان می خواست به هندراه پیداکند

سوالات متن فصل ششم – درس 12         

 

1شکست های نظامی و سیاسی از روسیه و انگلستان در دوره قاجار چه نتیجه ای داشت؟ ایرانیان را متوجه پیشرفت های علمی و صنعتی کشورهای اروپایی کرد .

-2چرا عباس میرزا به فکر نوسازی و اصلاح کشور افتاد؟ زیرا او به خوبی تفاوت سپاه ایران را با ارتش روسیه که آموزش دیده و مجهز به سلاح های جدید بود ، تشخیص داد و به اهمیت صنایع نظامی پی برد . همچنیم متوجه شد که با وجود تعداد زیاد سپاهیان ایران و دلاوری و فداکاری آنها ، روس ها به دلیل برخورداری از دانش و ت جهیزات پیشرفته ی نظامی پیروز شدند

 
 
 
-3عباس میرزا برای پیشرفت ایران چه کارهایی انجام داد؟ (اقدامات عباس میرزا )؟

 -1فرستادن افرادی به انگلستان برای فراگیری علوم و فنون جدید

 -2برای آگاهی از اوضاع کشورهای اروپایی ، دستور داد کتاب هایی را درموضوع تاریخ آن ک شور ها به فارسی ترجمه کنند.

-4در زمان صدراعظمی امیرکبیرحکومت قاجار با چه مشکلاتی روبه رو بود ؟

مشکلات بزرگی از قبیل شورش در ایالت ها ، دخالت های خارجی ، بی نظمی و اختلال امور کشوری و لشکری و خالی بودن خزانه .

 

  5 -الف ) مهم ترین اقدام امیرکبیر را توضیح دهید . تأسیس مدرسه دارالفنون –

 

ب )انگیزه و اهداف امیرکبیر از اقدامات اصلاحی چه بود ؟ برای نوسازی و کارآمدی تشکیلات حکومتی و مبارزه با مفاسد اداری و اقتصادی . او در سیاست خارجی درصدد قطع نفوذ و دخالت های روسیه و انگلستان در ایران بود .

 

-6چرا امیرکبیر مدرسه دارالفنون را تأسیس کرد ؟ تا تعداد بیشتری از ایرانیان علوم و فنون جدید را در داخل کشور بیاموزند. برای حفظ استقلال کشورتا پای بیگانگان به راحتی به کشور باز نشود .

-7یکی از نتایج آشنایی ایرانیان با تمدن اروپایی در دوره قاجاریه چه بود ؟ ایجاد مدرسه های جدید بود .

 

-8گسترش مدرسه های جدید به سبک اروپایی در دوره قاجار را توضیح دهید ؟ در دوره قاجار افرادی پیش گام تأسیس مدرسه هایی به سبک اروپایی در ایران شدند ، از جمله میرزا حسن رشدیه که در بیروت و استانبول با این نوع آموزشگاه ها و شیوه ی فعالیت آن ها آشنا شده بود . او در زادگاهش تبریز و شهرهای مشهد ، تهران و قم چندین مدرسه ی جدید تأسیس کرد .

-9نفوذ اقتصادی روسیه و انگلستان در دوره ی قاجار را توضیح دهید ؟ در دوره ناصرالدین شاه روسیه و انگلستان به امتیازهای اقتصادی مهمی در ایران دست یافتند .صنعت و بازرگانی کشور ما با واگذاری این امتیاز ها آسیب های فراوانی دید . شرکت های بازرگانی خارجی در بیشتر شهرهای ایران شعبه هایی تأسیس کردند و به خرید و فروش مشغول شدند . این شرکت هامعمولاً کالاهای اروپایی را بدون پرداخت حقوق گمرکی و یا با حقوق گمرکی بسیار ناچیزی وارد کشور می شدند . به همین دلیل تولیدات داخلی قادر به رقابت باآنها نبود .
 
 
 
10 - امتیاز تالبوت(امتیاز انحصاری توتون و تنباکو) را توضیح دهید ؟ در دوره ناصرالدین شاه ، یک نفر انگلیسی به نام تالبوت با پرداخت رشوه به درباریان ، امتیاز انحصاری توتون و تنباکوی ایران را به مدت پنجاه سال به دست آورد . در آن زمان توتون و تنباکو از عمده ترین محصولات کشاورزی ایران بود . بر اساس این امتیاز ، ایرانیان نمی توانستند محصول توتون و تنباکوی خود را به کسی غیر از تالبوت بفروشند . در مقابل تالبئت نیز تعهد کرده بود که هرسال 15000لیره ی انگلیس به همراه یک چهارم سود سالانه ی خود را به حکومت ایران پرداخت کند.

 
 
-11دلیل اصلی شکل گیری نهضت تنباکو چه بود ؟ اعتراض به واگذاری امتیازهای اقتصادی به بیگانگان و قیام علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی .

 

-12موفقیت نهضت تنباکو از نظر سیاسی و اجتماعی چه اهمیتی داشت ؟

از نظر اجتماعی  :

این نهضت نخستین حرکت جدی مردم ایران برای رهایی از نفوذ و سلطه خارجی و ایستادگی در برابر ستم داخلی بود .

از نظر سیاسی:

حس اعتماد به نفس و روحیه ی مقاومت و مبارزه را در مردم تقویت کرد . به حکومت فهماند که مردم بیدارند.مردم شهامت حضور در صحنه رو با تبعیت از مرجعی خارجی استعمار گران به نقش مراجع و نفوذ آنه در مردم حتی بیشتر از حاکمان پی بردند.

-13امتیاز تالبوت چگونه لغو شد؟ ناصر الدین شاه به خواسته ی مخالفان اعتنایی نکرد و آیت االله میرزا حسن شیرازی مرجع تقلید شیعیان استفاده از توتون و تنباکو را حرام اعلام کرد . این حکم شرعی سبب شد مردم و حتی ک ارکنان کاخ ناصرالدین شاه ، قلیان ها را بشکنند و مقدار زیادی توتون و تنباکو را به اتش بکشند . با اوج گرفتن نهضت ناصرالدین شاه مجبور به لغو امتیاز و پرداخت غرامت و خسارت به تالبوت شد .



-* ولیعهد فتحعلی شاه و فرمانده سپاه ایران در جنگ با روسیه ............................. بود . ( عباس میزرا )
-* پس از مرگ عباس میرزا فتحعلی شاه پسرش، ......... را به ولیعهدی برگزید . ( محمد میرزا )
-* ناصرالدین شاه در ابتدای سلطنتش ............... را به صدراعظمی منصوب کرد . ( امیرکبیر )
-* یکی از مهم ترین اقدامات امیرکبیر تأسیس ................. بود.

 ( مدرسه دارالفنون )
-* ناصرالدین شاه بر اثر توطئه ..............و .............. دستور قتل امیرکبیر را داد .(درباریان – صاحب منصبان نالایق و سودجو)
-* افرادی پیشگام تأسیس مدرسه هایی به سبک اروپایی در ایران شدند از جمله ............. بود . ( میرزا حسن رشدیه )

نظرات شما عزیزان: